zondag 10 januari 2010

Vrouwen in het museum van Maputo

Reinata Sadimba

Reinata Sadimba

Sao Paixao

Sao Paixao

Een schilderij van Roberto Chichorro in het museum van Maputo

Eenmaal per jaar organiseert het museum in Maputo een expositie van vrouwelijke kunstenaars, op dit moment zijn dat Reinata Sadimba en Sao Paixao. Borduursels in lijstjes, feestelijk en in verrassend verschillende stijlen, en keramieken mannetjes en vrouwtje, lieve gremlins met een touch van de Makonde traditie. Opvallend veel werken zijn al verkocht, aan particulieren en aan het museum zelf.

De geschiedenis van Sadimba (1945) is uitzonderlijk, een vrouw die tegen alle tradities in haar eigen weg is gegaan. Ze groeide op in een klein Makondedorp in het noorden en net als andere vrouwen leerde ze pottenbakken om schalen en kommen te maken voor gebruik in huis. Ze nam de vrijheid om haar potten wat eigener te maken en  bedacht voor haar eigen plezier de beeldjes waar haar huis langzamerhand overvol mee raakte.  Sadimba ontwikkelde zich tot kunstenaar. Ze kreeg er naam mee en verkocht haar werk al was haar eerste expositie pas in 1992. Haar oudere werk staat ook in de gewone museumopstelling. In het dorp werd haar carrière minder gewaardeerd. In de wandelgangen wordt gefluisterd dat haar succes als kunstenaar de oorzaak van haar scheiding is. Nu woont ze alleen in een van de bijgebouwen van het Museu de Historia Natural, waar ze ook haar atelier heeft.  Nog steeds spreekt ze alleen haar eigen taal en geen Portugees of Engels.

Paixao is een heel ander verhaal. Zij is Portugese en reist heen en weer tussen de beiden landen. De borduursels zijn een hommage aan de grote kunstenaars van Mozambique: Roberto Chichorro, Malangatana. Helemaal van deze tijd heeft ze hun werken als voorbeeld genomen en steekje voor steekje nageborduurd. Daarnaast hangen er een aantal zwart wit borduursels gebaseerd op grafiek uit Mozambique. Die grafiek kent ook weer een eigen geschiedenis. Traditioneel ging het in de Makondekunst om maskers en houtsnijwerk, mannendingen dus. In 1979 passeerde de Zwitserse kunstenaar Maja Zurcher het plaatsje Nandimba en besloot om er workshops in  houtdrukken te geven aan de houtsnijders  van het dorp. Het idee erachter was dat de goedkope oplagen in grafiek makkelijker te verkopen waren. Met name Matias Ntundu raakte in de ban van de nieuwe mogelijkheden: ‘I can express through wood engraving lived lived situations to which I would not be able to give form in sculpture’. Een heel nieuw genre ontstond door de gepassioneerde workshops van Maja.  Toen zij in 1997 stierf verbleekte de droom van Matias om door te breken maar toch bleef hij aan het werk in Nandimba. In de expositie Arte Makonde in Maputo in 1999 was weer nieuw werk van hem te zien.

Nu op dit moment in de kunstwereld niet Westerse kunstenaars zich spiegelen aan de Westerse kunst om hun plek te veroveren in de kunstwereld draait Paixao de rollen om. Zij maakt bijna nederig een pas op de plaats en geeft de grote kunstenaars van Mozambique een hommage. In de borduursels van de grafieken ontstaat er door de speciale voorgeschiedenis een extra laag, voor de tweede keer is het een vrouw die het werk van de Makonde mannen  weer een nieuw gezicht geeft. En ditmaal gebruikt de kunstenaar weer de meer volkskunstachtige techniek van het borduren.  

Hanne Hagenaars, hoofdredacteur  mister Motley

Geen opmerkingen:

Een reactie posten